De verteller verteld
Kommentaar Katalogus Kuriosa en een Katastrofestuk

1e druk 1971 (november)
Amsterdam: De Bezige Bij

[genaaid gebrocheerd]
{230x164x12 mm | 335 g. | [1-10] 11-167 [168] p. | ISBN 90-234-5115-5}
* tekst op flappen van 3e druk: 'De Verteller verteld' schreef Harry Mulisch als reactie op de reacties, die zijn roman 'De verteller' te voorschijn riep. / Het eerste deel, 'Commentaar', behelst een even polemische als principiële anti-kritiek. / Het tweede deel, 'Catalogus', bestaat uit een reeks verklarende noten bij de tekst van de roman. De lectuur hiervan doet denken aan een verrassende en leerzame ontdekkingstocht door een lang afgesloten archief. In verborgen uithoeken van deze toelichting geeft Mulisch soms meer van zichzelf prijs dan in de toegankelijker vertrekken van zijn werk. Soms dijen de notities uit tot meesterlijke minireportages zoals van een bezoek aan het Goethe-Haus in Weimar, een bezoek aan de omstreden F. Weinreb in zijn geheime verblijf in het zwitserse bergland, en een verslag van de problematische ervaringen die Mulisch kort na de Bevrijding ten deel vielen. / Het derde deel, 'Curiosa', beschrijft de ontwikkelingsstadia van 'De verteller': het fascinerende verslag van het ontstaan van een roman, waarvan in de nederlandse literatuur geen tweede voorbeeld bestaat (of het moest zijn 'De toekomst van gisteren', Mulisch' andere 'protocol van een schrijverij'; maar de gelijknamige roman bleef ongeschreven). Maar het is meer dan alleen een laboratoriumlogboek. Het bevat ook een aantal hilarische en nogal geheimzinnige herinneringen van de schrijver aan het artistieke leven in Haarlem, waarin Lodewijk van Deyssel en Boutens een rol spelen, H.F. Boot en Kees Verwey, Godfried Bomans en Anton Heyboer. / Het vierde deel, 'Catastrofestuk', wordt gevormd door de novelle 'Tussen sterven en begraven' uit 1953, waaruit 'De verteller' is voortgekomen. In zijn omvangrijke studie 'De furie van het systeem: Over het literaire werk van Harry Mulisch in de jaren vijftig' (1988) kent E.G.H.J. Kuipers dit verhaal een centrale plaats toe in Mulisch' oeuvre. / 'De Verteller verteld' is een unieke, meta-literaire caleidoscoop - bestemd voor gevorderde lezers, die niet alleen geïnteresseerd zijn in het product, maar ook in het proces.
* opdracht: 'Voor Hein Donner'
* collage op voorplat: Sjoerdje Woudenberg
* met foto van de auteur op
achterplat
* typografie: Tessa Fagel
* druk: Mouton & Co (Den Haag)
§ goed ex., gesigneerd met zeer vroege opdracht in het Duits aan schrijver en vriend
Godfried Bomans (maart 1913-december 1971): Manches Gute aus der alten Zeit sei Ihnen / hiermit in freundliche Erinnerung gebracht. / Die Lumpen werden sich freylich (sic) wieder mal / aufs wütendste gebärden - der törichte Prick / z.B., der mir immer schon verdächtig. / Da lobe ich mir lieber ihren (moet zijn: Ihren) Anstand / und Beifall. / Harry M. / 20-10-1971 // Abschitt (sic) über gemeinsam verbrachte Tage im traulichen / Haarlem: S. 85 u.f. / Abschnitt uber (sic) den verstorbenen Geistesfürsten in / Weimar: S. 55 u.f.. Vertaling: 'Ik hoop dat u zich hiermee veel goeds uit de oude tijd zult herinneren. De onbenullen zullen zich natuurlijk weer enorm aanstellen - die domme Prick bijvoorbeeld, die ik altijd al verdacht vond. Daarom geef ik de voorkeur aan uw hoffelijkheid en instemming. Hoofdstuk over gezamenlijk doorgebrachte dagen in het vertrouwde Haarlem: p. 85 e.v. Hoofdstuk over het gestorven genie in Weimar: p. 55 e.v.' Mulisch en Bomans waren goede vrienden in het Haarlem van de jaren 50 (zo waren ze beiden vooraanstaand lid van Sociëteit Teisterbant). Vanaf p. 85 worden herinneringen aan deze tijd opgehaald. Mulisch refereert naar deze opdracht in zijn artikel 'Hij minder en minder' in Haagse Post (12 januari 1972), een in memoriam Bomans, dat later ook opgenomen is in 'Herinneringen aan Godfried Bomans' onder redactie van Michel van der Plas (mei 1972, p. 135-149) en in Paniek der onschuld (p. 61-82): '...Voor het eerst sinds veertien jaar stond ik weer in dat lijkenhuis. De volgende dag zou hij van deze plek naar het kerkhof gebracht worden, waar ook mijn vader ligt - en al eenmaal eerder had hij precies die weg afgelegd: bij de begrafenis van mijn vader. Juist een paar maanden geleden heb ik het verteld, in een boek dat 'De verteller verteld' heet; ik heb het hem opgestuurd (voorzien van een Duitse opdracht, in de stijl van Eckermann) en hij heeft het nog gelezen...'. Merk op dat de opdracht gedateerd is twee maanden voor de dood van Bomans. Johann Peter Eckermann (1792-1854) was een Duits dichter en vriend/biograaf van Goethe. Bomans was een groot bewonderaar van Goethe en vooral van de gesprekken die Eckermann met hem voerde in Weimar en op schrift stelde in het boek 'Gespräche mit Goethe', dat Bomans iedere zomer las. Dit boek noemt Mulisch op p. 56 van 'De verteller verteld' een van zijn favoriete boeken, vanuit zijn voorliefde voor met name de secundaire literatuur omtrent Goethe. Mulisch en Bomans vormden samen de 'Eckermann Gesellschaft'. De opdracht in dit boek is geen uitzondering: zij waren gewoon elkaar hele brieven in het Duits te schrijven in de stijl van Eckermann. Vanaf p. 55 wordt een bezoek van Mulisch aan het Goethe-Haus in Weimar beschreven.
§ puntgaaf ex.
¶ goed ex.

De verteller verteld, 1e druk
1e druk

2e druk 1978 (juni)
Amsterdam: De Bezige Bij - (BBLiterair)
* uitgegeven in twee varianten: gebonden in linnen met stofomslag en gebrocheerd in linnen
* verschenen onder de titel 'De verteller of een idioticon voor zegelbewaarders gevolgd door Kommentaar, Katalogus, Kuriosa en een Katastrofestuk'
* naast De Verteller verteld (p. 213-364) is ook
De verteller opgenomen (p. 9-212)
* waarin opgenomen een 'Bij wijze van inleiding' van de auteur
* tekeningen: Sjoerdje Woudenberg
* omslagontwerp en typografie: Philip Renard
* druk: Thieme (Nijmegen)

[genaaid gebonden in zwart linnen met goudbelettering op de rug en stofomslag; nieuw zetsel]
{206x137x33 mm | 491 g. | [1-6] 7-364 p. | ISBN 90-234-0571-4}
§ goed ex. (met verkleurde rug)
¶ goed ex. (met verkleurde rug)

De verteller + De verteller verteld, 2e druk in linnen met stofomslag
2e druk in linnen met stofomslag

[genaaid gebrocheerd in linnen]
{200x124x33 mm | 415 g. | [1-6] 7-364 p. | ISBN 90-234-0571-4}
* omslag als stofomslag van de gebonden tweede druk
§ puntgaaf ex. (met verkleurde rug)

De verteller + De verteller verteld, 2e druk gebrocheerd in linnen
2e druk gebrocheerd in linnen

3e druk 1989
Amsterdam: De Bezige Bij - (BBLiterair)
* uitgegeven in twee varianten: gebonden in linnen met stofomslag en gebrocheerd
* ondertitel: Protocol van een schrijverij
* uitgave in de officieuze gebonden 'Verzameld Werk'-reeks
* waarin opgenomen: 'Voorwoord bij de eerste druk' (1971), 'Uit het voorwoord bij de tweede druk (1978) en 'Bij de derde druk' (1989)
* omslag: Leendert Stofbergen
* druk: Thieme (Nijmegen)

[genaaid gebonden in donkerblauw linnen met roodgoud rugschildje en stofomslag; nieuw zetsel]
{207x134x24 mm | 346 g. | [1-12] 13-202 [203-204] p. | ISBN 90-234-6114}
§ goed ex. (met verkleurde rug)
¶ goed ex. (met verkleurde rug)

De verteller verteld, 3e druk in linnen met stofomslag
3e druk in linnen met stofomslag

[genaaid gebrocheerd met flappen]
{200x127x20 mm | [1-12] 13-202 [203-204] p. | ISBN 90-234-6114}
* omslag als stofomslag van de gebonden 3e druk
§ goed ex. (met verkleurde rug)
¶ goed ex. (met verkleurde rug), gesigneerd:
Harry Mulisch
¶ goed ex. (met verkleurde rug)

De verteller verteld, 3e druk gebrocheerd
3e druk gebrocheerd